Wat zijn de standpunten van politieke partijen over het asielbeleid?

Het asielbeleid is opnieuw één van de belangrijkste thema’s in de aanloop naar de Tweede Kamer verkiezingen (29 oktober 2025). Er wordt veel gesproken over de opvang van vluchtelingen, de samenwerking binnen Europa en de druk op gemeenten. Moeten we verdragen aanpassen? Grenzen sluiten? Of juist beter samenwerken? 

Op deze pagina lees je per thema waar het echt over gaat, wat belangrijk is om te weten én wat de partijen vinden. 

Snel naar

1. Het vastgelopen asielsysteem oplossen

2. Aanpassingen in het Vluchtelingenverdrag

3. Goede integratie voor vluchtelingen

4. Vluchtelingen opvangen in Europa

Waar gaat het over? 

Het Nederlandse asielsysteem piept en kraakt. Opvanglocaties zijn overvol, de wachttijden bij de IND lopen op en veel mensen met een verblijfsvergunning kunnen geen woning vinden. Daardoor stokt de doorstroom en ontstaat er crisis op crisis.  

De Spreidingswet is bedoeld om die druk te verlichten, door opvang eerlijker over gemeenten te verdelen. Maar juist die wet is nu onderwerp van politiek debat. Sommige partijen willen de wet terugdraaien en het systeem strenger maken; anderen pleiten voor structurele investeringen en stabiele, menselijke opvang. 

Wat is belangrijk om te weten? 

Een goed asielbeleid vraagt om rust, duidelijkheid en samenwerking. Niet steeds brandjes blussen, maar voldoende ruimte en flexibiliteit om pieken op te vangen. 

De Spreidingswet helpt daarbij. Die zorgt ervoor dat alle gemeenten in Nederland meedoen aan de opvang van asielzoekers, dat opvang beter wordt verdeeld, en er meer kleinschalige en stabiele opvang komt. Dat is menselijker én helpt asielzoekers sneller mee te doen in de samenleving. 

Ook blijvend investeren in opvang, begeleiding en huisvesting is belangrijk. De voorgestelde asielwetten, die vooral bedoeld zijn om minder mensen toe te laten, lossen de problemen niet op en maken de chaos juist groter. 

Waar gaat het over? 

Het Vluchtelingenverdrag bepaalt wie bescherming krijgt en wat die bescherming inhoudt. Het is de basis voor het Nederlandse asielbeleid én voor internationale afspraken over vluchtelingen. 

Toch willen sommige partijen het verdrag aanpassen. Bijvoorbeeld om ‘opvang in de regio’ mogelijk te maken (buiten Europa, en dicht bij het land van herkomst).  

Wat is belangrijk om te weten? 

In het verdrag staat niet waar mensen opgevangen moeten worden, maar hoe. Dus: menswaardig, veilig en met toegang tot bescherming.  

Het verdrag is bovendien niet verouderd. Toen het werd opgesteld, waren er zelfs méér vluchtelingen in Europa dan nu. Vrijwel alle afspraken uit het verdrag zijn inmiddels ook vastgelegd in Europese wetten en rechterlijke uitspraken. Het opzeggen of aanpassen verandert dus weinig – en is bovendien complex: daarvoor zijn jarenlange onderhandelingen nodig met tientallen landen. 

Waar gaat het over? 

Meedoen is belangrijk – voor vluchtelingen én voor de samenleving. Wie de taal leert, werkt of studeert, bouwt sneller een nieuw leven op en draagt bij aan de plek waar ze wonen. Maar in de praktijk lopen veel vluchtelingen vast. Trage procedures en ingewikkelde regels zorgen ervoor dat ze vaak jaren moeten wachten voordat ze echt kunnen beginnen. 

Sommige partijen willen die drempels verlagen en mensen vanaf dag één laten meedoen. Andere partijen leggen juist meer nadruk op verplichtingen en strengere regels, zoals hogere taaleisen of langere wachttijden voor naturalisatie. 

Wat is belangrijk om te weten? 

Goede integratie begint op dag één. Als mensen meteen kunnen leren, werken en meedoen, vinden ze sneller hun plek in de samenleving. Dat is beter voor henzelf én voor de buurt waarin ze wonen. 

Integratie werkt twee kanten op: vluchtelingen moeten meedoen, maar de overheid moet dat ook mogelijk maken. Strengere regels – zoals zwaardere taaleisen, langere termijnen voor naturalisatie of uitstel van gezinshereniging – maken meedoen juist moeilijker. 

Waar gaat het over? 

De toegang tot asiel in Nederland en Europa staat steeds meer onder druk. Sommige partijen willen dat vluchtelingen alleen nog buiten Europa bescherming kunnen aanvragen, of dat Nederland zijn grenzen sluit. Andere partijen benadrukken juist dat het recht op asiel een Europees mensenrecht is. En dat een eerlijk Europees asielsysteem alleen werkt als landen samenwerken.  

Wat is belangrijk om te weten? 

Het recht op toegang tot asiel geldt in heel Europa, ook aan de buitengrenzen. Toch willen sommige partijen asiel volledig buiten de EU afhandelen, wat in strijd is met Europese wetgeving en verdragen. 

Het Dublin-systeem 
Er bestaat daarnaast een hardnekkige misvatting over het zogeheten Dublin-systeem. Vaak wordt gezegd dat asielzoekers zich moeten melden in het eerste veilige land dat ze binnenkomen. In werkelijkheid ligt de verplichting bij de lidstaten, niet bij asielzoekers zelf. Landen als Italië en Griekenland moeten mensen registreren en opvang bieden. Dat lukt vaak niet, omdat hun asiel- en opvangsystemen overbelast zijn en de leefomstandigheden slecht. Het gevolg? Een deel van de vluchtelingen reist door naar andere landen, waaronder Nederland. 

Als Nederland wil dat het Dublin-systeem goed werkt, is investeren in opvang en asielcapaciteit in deze landen veel effectiever dan vluchtelingen verwijten dat ze “doorreizen”. Solidariteit en een goede verdeling binnen Europa is de enige manier om het systeem eerlijk én menselijk te houden. 

VluchtelingenWerk Nederland geeft geen stemadvies. We vinden het wel belangrijk dat kiezers weten waar politieke partijen echt voor staan als het gaat om bescherming van mensen op de vlucht. Met dit overzicht hopen we je goed geïnformeerd te hebben voordat je gaat stemmen. Duik je graag nog dieper in de feiten? Vergeet dan niet onze quiz te doen!